Veiðigjöld eru einn af lykiltekjustofnum ríkisins úr sjávarútvegi og árið 2024 skiluðu þau ríkissjóði milljörðum króna. Stærstu útgerðir landsins bera meginþungan af veiðigjöldum, en samtals greiddu 20 stærstu útgerðirnar rúmlega 7,7 milljarða króna í veiðigjöld á árinu. Auk þess greiddu 898 minni útgerðir samanlagt 2,8 milljarða króna, sem þýðir að heildarveiðigjöld ársins námu rúmlega 10,5 milljörðum króna.
Brim hf. greiddi hæst veiðigjöld
- Brim hf. var langstærsti greiðandi veiðigjalda árið 2024 með 976,8 milljónir króna, sem gerir fyrirtækið að stærsta einstaka skilaðila veiðigjalda í íslenskum sjávarútvegi.
- Samherji Ísland ehf. fylgdi fast á eftir með 931,1 milljónir króna í greiðslur.
- Síldarvinnslan hf. var þriðja stærsta útgerðin í veiðigjöldum með 694,6 milljónir króna.
Samanlagt greiddu þessar þrjár útgerðir 2,6 milljarða króna, eða rúm 25% af heildarveiðigjöldum ársins.
Hverjir komu næstir?
Fleiri stór útgerðarfyrirtæki skiluðu háum veiðigjöldum:
- Ísfélag hf. greiddi 665,2 milljónir króna.
- FISK-Seafood ehf. greiddi 495,0 milljónir króna.
- Skinney-Þinganes hf. greiddi 428,2 milljónir króna.
Þessar þrjár útgerðir greiddu samtals yfir 1,5 milljarð króna, sem er um 15% af heildarveiðigjöldunum.
Miðlungsstórar útgerðir með töluverðar greiðslur
Nokkrar af stærstu sjávarútvegsfyrirtækjunum sem reka bæði uppsjávarskip og botnfiskveiðar skiluðu einnig háum upphæðum:
- Þorbjörn hf. (365,8 milljónir króna).
- Vinnslustöðin hf. (361,7 milljónir króna).
- Vísir ehf. (355,0 milljónir króna).
- Nesfiskur ehf. (343,1 milljónir króna).
Þessar fjórar útgerðir skiluðu samtals yfir 1,4 milljörðum króna í ríkiskassann.
Minni útgerðir samanlagt með stórt framlag
Þó að stærstu útgerðirnar greiði mest í veiðigjöld, eru það samanlagt 898 minni útgerðir sem tryggja ríkinu stóran hluta tekna. Þær greiddu samanlagt 2.827,9 milljónir króna, sem er rúmlega 27% af öllum veiðigjöldum ársins.
Þetta undirstrikar að þó að stórfyrirtækin í sjávarútvegi standi undir megninu af gjöldunum, þá er veruleg fjárhæð sem kemur frá minni og meðalstórum útgerðum um allt land.
Samantekt á veiðigjöldum 2024
- Heildarveiðigjöld ársins: 10,5 milljarðar króna.
- Stærsti greiðandinn: Brim hf. með 976,8 milljónir króna.
- Stærstu þrjú fyrirtækin (Brim, Samherji, Síldarvinnslan) greiddu 2,6 milljarða króna samanlagt.
- 10 stærstu útgerðirnar greiddu samtals 5,5 milljarða króna, eða um 52% af öllum veiðigjöldum.
- Minni útgerðir (898 talsins) greiddu 2,8 milljarða króna, eða um 27% af heildinni.
Hvað þýða þessar tölur?
Veiðigjöldin eru ein af mikilvægustu tekjustoðum ríkissjóðs úr sjávarútvegi og gefa innsýn í umfang sjávarútvegsfyrirtækja á Íslandi. Stórfyrirtækin bera meginþungann, en minni útgerðir leggja einnig stórt framlag til ríkissjóðs.
Þrátt fyrir háar greiðslur hafa veiðigjöld verið umdeild, þar sem útgerðir hafa haldið því fram að þau séu íþyngjandi og taki of mikið af rekstrargrunninum. Á sama tíma benda gagnrýnendur á að sjávarútvegurinn nýti sameiginlega auðlind þjóðarinnar og því sé sanngjarnt að greiða fyrir aðgang að henni.
Þegar líður á árið 2025 verður áhugavert að fylgjast með hvernig veiðigjöldin þróast og hvort breytingar verði gerðar á gjaldtökunni í komandi fiskveiðiárum.
